Leren lezen – Hoe train je een leesbeest?

De kleuter leert lezen. En sindsdien sleept ze overal een boek mee naartoe. We zaten in de trein, allebei met een boek, en ze keek me ineens glunderend aan vanachter Fien is een fee. Boven haar hoofd een bijna zichtbaar lampje, zoals in een stripverhaal. Er was iets groots in haar opgekomen, terwijl ze woordje voor woordje haar AVI-startboekje las. “Mam! Nu hoef ik me nooit meer te vervelen.”

Het ontroerde me omdat het waar is. Als je kunt lezen, heb je altijd boeken als gezelschap.

Zou liefde voor lezen erfelijk zijn?
Als kind las ik alles wat los en vast zat. Ik zat op een Jenaplanschool waar men erg geloofde in zelfstandigheid, dus als ik de taakjes op mijn weekschema af had, mocht ik een boek gaan halen in de schoolbibliotheek. Op vrijdagavond nam mijn moeder ons dan mee naar de openbare bibliotheek, waar ik meestal de maximale hoeveelheid boeken meenam om mijn leeshonger te stillen. Verder las ik de Libelles van mijn oma, kookboeken, klusboeken, de krant, de achterkant van het melkpak en alle shampooflessen. Ik kan me niet herinneren dat ik me vaak verveelde.

Toen ik zelf kinderen kreeg, hoopte ik dat zij ook zo van lezen zouden gaan houden. Als lezen iets erfelijks zou zijn, zitten ze in een goede genenpoel (ook mijn man zie je zelden zonder boek of ereader), maar ik geloof niet dat het zo werkt. Wat ik wel geloof, is voorleven. Dus lees ik ook bewust overdag, als zij spelen bijvoorbeeld. Laten zien hoe leuk en normaal het is.

Voorlezen en zelf lezen
Samen boekjes kijken en later voorlezen, is ook zoiets. Vanaf dat ze in de buik zaten, heb ik voorgelezen. En ik kan me niet herinneren dat we in de afgelopen zes jaar ook maar één avond niet voorgelezen hebben. Het hoort erbij, als vast onderdeel van het bedritueel. Maar ook overdag lezen we veel – al is mijn kleuter tegenwoordig meer into de luisterboeken. Ik ben ervan overtuigd dat voorlezen kinderen motiveert om zelf ook te lezen. Het heeft ze in ieder geval al van jongs af aan geleerd hoe boeken werken (als in: dat je voorin begint, van links naar rechts leest en bladzijden voorzichtig om moet slaan omdat ze anders stuk gaan) en hun woordenschat prachtig uitgebreid (zo hoorde ik mijn kleuter het woord ‘immers’ laatst correct gebruiken en zei ze net: “Ik sta versteld!” – dit gebeurt er als je je kind veel Annie M.G. laat horen).

Na het voorlezen mogen ze ook altijd zelf nog even lezen totdat ze zelf het licht uitdoen. Dat mocht ik zelf ook altijd en ik vind het nog steeds heerlijk om met een boek in slaap te vallen. De jongste kijkt plaatjes (en doet inmiddels -heel schattig- ook alsof ze hardop leest), de oudste leest echte leesboekjes op haar eigen niveau.

Heel snel leren lezen
Want yes, nu ze in groep 3 zit, leert ze eindelijk echt lezen. Onze school gebruikt daarvoor de methode Veilig leren lezen en ik verwonder me erover hoe ongelooflijk snel dat gaat. Er ligt ook echt volle focus op taal en vooral het leren lezen: ze zijn er ruim een derde van alle lestijd mee bezig. En daardoor ligt het tempo ook zo hoog. We zitten inmiddels vlak voor de herfstvakantie en het gaat steeds vloeiender. Waar ze de woordjes eerst nog letter voor letter las, herkent ze iedere week meer woorden als geheel. En wij staan als juichende cheerleaders aan de kant, want het is echt zo knap hoe ze het oppakt!

Lezen stimuleren
We motiveren het lezen door samen leuke boeken uit te kiezen (bij de kringloop ligt veel, maar ik sponsor deze maanden ook de lokale boekhandel goed). Daarbij kijk ik wel een beetje naar het AVI-niveau, maar belangrijker vind ik het dat het boek haar aanspreekt. ’s Avonds luister ik altijd een paar pagina’s met haar mee en dan vraag ik soms ook even door naar de inhoud van het verhaal. Ik toon interesse en ik help als dat nodig is, maar push niet teveel. En ook heel belangrijk: we hebben een prachtige boekenlegger gekocht met een bewegende unicorn.

En ik hoop heel erg dat deze meisjes, ondanks het feit dat er nu veel meer bewegend entertainment is dan in de jaren negentig, net zulke leesbeesten worden als hun ouders. Dat ze het plezier van lezen vast blijven houden en -soms wat meer, soms wat minder- altijd zullen blijven lezen.