Ik heb twee kinderen. Ze lachen, spelen, zeggen de meest hilarische dingen en liggen af en toe krijsend van woede op de grond omdat ze nee soms echt nee is. Allemaal heel normaal kindergedrag, dat ik graag deel met familie en een select clubje vriendinnen. En niet op social media. Ik deel hoogstens af en toe eens een achterhoofd, een handje of een plukje haar, maar wie mij volgt de kinderfoto’s en bijbehorende anekdotes, komt van de koude kermis thuis.
Ingeplakte mijlpalen
Mijn moeder heeft ook een heleboel foto’s van mij toen ik klein was. Als pasgeboren roze wurmpje op een aankleedkussen, voor het eerst op het potje, op een mottige shetlandpony: iedere mijlpaal is vastgelegd en ingeplakt. Voor ieder jaar een boek. Mooie momenten, die ik erbij kan pakken als ik daar zin in heb en kan delen met wie ik wil.
Als ik dat vergelijk met de foto’s van de koters die, pak ‘m beet, in de afgelopen tien jaar geboren zijn, is dat nogal een verschil. Ook hún mijlpalen worden vastgelegd, maar vervolgens vaak gedeeld met 120, 1200, 12.000 of 120.000 volgers. Zonder dat we weten wat er precies met die foto’s gebeurt, wie ernaar kijken en wat op de lange termijn de gevolgen zijn. En bovendien: zonder dat die kinderen daar toestemming voor gegeven hebben.
Online identiteit
Dat zonder toestemming delen van het halve leven van je kind vind ik een heel kwalijke zaak. Ik heb het voorrecht gehad om ongeveer tegelijkertijd op te groeien met de opkomst van het internet. Zelf te bepalen wat ik wel en niet online zette over mijn leven (toegegeven, daar zaten ooit ook tenenkrommende gedichten, ‘gothic’ fotoshoots met veel zwarte eyeliner en passief-agressieve open brieven aan ex-vriendjes bij, maar ieder mens maakt fouten) en zo mijn eigen online identiteit te vormen. De kinderen die al vanaf de conceptie continu online geplaatst worden, krijgen die kans niet. Tegen de tijd dat ze zich bewust zijn van wat het begrip online identiteit überhaupt betekent, hebben hun moeders hun complete kindertijd al op het wereldwijde web geplaatst.
Is er een smeerlap in de zaal?
Dan mijn volgende bezwaar: enge mannen. Zou jij je kind halfnaakt in een zaal vol praktiserende pedofielen laten spelen? Nee, ik ook niet. Maar ik zie zorgwekkend veel kindjes in een luiertje online. Moeders ziet een schattig babykontje, de kinderpornoverzamelaar op het Dark Web ziet weer een waardevolle aanvulling voor de collectie. Een walgelijke gedachte? Ja. Maar het gebeurt wel. En ik vind de gedachte dat mijn kind op die manier bekeken kan worden door een of andere hijgende perverseling echt onverteerbaar.
Chinese vruchtbaarheidskliniek
Nog een puntje: wat gebeurt er eigenlijk met je foto’s, los van de potentiële perverselingen? Op de foto’s die je online zet, zit officieel natuurlijk auteursrecht. Maar er zijn tal van louche types en bedrijfjes die het daar niet zo nauw mee nemen en de socials afstruinen op zoek naar leuke kiekjes die ze zelf kunnen inzetten. Zonder jou om toestemming te vragen. Met een beetje pech is je kind het reclamebord van een Chinese vruchtbaarheidskliniek of onderdeel van het fake-account van een niet-bestaande familyblogger. Niet echt chill.
Niks om je voor te schamen
En zo zijn heb ik nog veel meer redenen om de foto’s van je kind lekker in de fotoboeken te laten. Zo wil ik haar leren dat je echt niet alles online hoeft te gooien, dat ze zichzelf kan zijn zonder dat ze bang hoeft te zijn daar later een gênante foto van terug te vinden op Instagram en dat je ook leuke dingen kan doen zonder dat dat daar 100 perfect geposeerde kiekjes van gemaakt moeten worden. Wat dacht je trouwens van steeds geavanceerdere gezichtsherkenningssoftware, waarmee stiekem al best griezelige dingen gebeuren? En tot slot: wie zit er nu eigenlijk te wachten op een met macaroni volgesmeerd kind? (antwoord: alleen de oma’s)
Mag dit online?
Er wordt gelukkig steeds meer nagedacht over het afbeelden van kinderen op social media. Op Instagram kwam ik het account magditonline tegen, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek van de Universiteit Gent. Een groep onderzoekers onderzocht de impact van influenceractiviteiten op kinderen van influencers op de langere termijn. Op hun website vind je veel informatie over die impact. Hoewel het onderzoek zich richt op de kinderen van influencers, is het ook relevant voor andere ouders.
Geen foto’s, aub
Hoe je dat praktisch aanpakt? Ik heb iedereen rondom mijn kinderen gevraagd om geen (herkenbare) foto’s van mijn kids online te plaatsen. En ook met school en opvang zijn afspraken gemaakt – dat zijn ze verplicht in verband met de AVG en daar houden ze zich netjes aan. En dat werkt prima: iedereen vraagt eerst om toestemming voor ze een onherkenbaar kiekje plaatsen en als ik er eens eentje weiger omdat ik de foto te herkenbaar vind, is dat ook goed. Als we op een festival/evenement zijn waar foto’s worden gemaakt, vraag ik de fotograaf of ze mijn kind niet willen fotograferen/publiceren. Zo simpel kan het zijn.
Hoe denk jij hierover?
Ik ben het helemaal met je eens. Manlief en ik hebben de afspraak dat de kleine man niet herkenbaar in beeld komt tot hij zelf kan beslissen over zijn foto’s. Dus deel ik af en toe zeker wel een foto waar hij op staat, maar dan onherkenbaar gemaakt of met z’n gezicht buiten beeld. Ik heb nog niet zo lang geleden een reclame gezien waarin ze – met de foto’s van de social accounts van de ouders – een tienerversie van het kindje in kwestie hadden gemaakt. De ouders gingen naar de bioscoop en voordat de film begon werden ze toegesproken door hun “tienerdochter”. Dat ze het helemaal niet leuk vond dat er zoveel filmpjes en foto’s van haar online stonden en rondgingen nu ze op de middelbare school zat, of zoiets. Dat heeft me echt geraakt – al was de beslissing om geen foto’s van onze kids te delen al eerder gemaakt, het bevestigde me in mijn keuze.
Goed om te lezen dat jij dit doet. Ik heb geen kinderen maar zou het zelf ook nooit doen. Verbaas me dat er zoveel ouders zijn die deze foto’s wel plaatsen. Hoe ga je dat later uitleggen als je kind er door in de problemen komt, of het gewoon niet fijn vindt? Los van het feit dat anderen er mee aan de haal kunnen gaan zoals je zelf ook al schrijft. Ik vind het plaatsten van foto’s van mezelf al niet iets om veel en vaak te doen en zeker niet door anderen!