We kunnen niet meer om AI heen. Het was er natuurlijk al langer, in telefoons en social media, maar sinds vorig jaar ChatGPT aan het grote publiek werd geïntroduceerd, is AI ineens heel zichtbaar. En dat heeft invloed op mijn werk als tekstschrijver. Na een klassieke periode van weerstand, zit ik inmiddels in de acceptatiefase en gebruik ik de tool met enige regelmaat. Ik leg je uit waar ik het voor gebruik en wat in mijn optiek de nadelen zijn.
Ik zie de laatste tijd steeds meer bloggers die (een deel van) hun content overduidelijk met ChatGPT schrijven. Ze jatsen er een prompt in en de robot doet de rest. Helaas voor hen valt het nogal op. ChatGPT heeft de neiging om woorden te gebruiken die een normaal mens bijna nooit gebruikt (zo heeft ‘ie het vaak over ‘In een tijdperk/wereld van’, ‘een scala’ en ‘state-of-the-art’), maakt vreemde overenthousiaste zinnen en herhaalt zichzelf vrij vaak. Titels Hebben Altijd veel Amerikaanse Hoofdletters, ook zoiets typisch. Bovendien mist een door ChatGPT gegenereerde tekst over het algemeen iedere vorm van persoonlijkheid of emotie, wat volgens mij ooit het idee van bloggen was.
Aantekeningen ordenen
Anyway, tot zover mijn rant. ChatGPT kan ook heel handig zijn. Je moet er alleen een beetje verstandig mee omgaan. Ik gebruik het bijvoorbeeld om aantekeningen te corrigeren en ordenen na een interview. Vaak tik ik mee met de geïnterviewde en dat gaat niet altijd vlekkeloos. Als je de boel in ChatGPT plakt en vraagt “Zet deze aantekeningen om in correct Nederlands en orden ze per thema”, doet ‘ie dat braaf. Wel slim om je originele aantekeningen erbij te houden, want quotes komen niet altijd ongeschonden uit de strijd.
Informatie verzamelen
De laatste tijd doe ik vrij veel inhoudelijk pittige interviews met mensen die vaak diep in de inhoud zitten. Dat vraagt om enige voorkennis om fatsoenlijke vragen te kunnen stellen. Dan vraag ik ChatGPT om “Wat zijn de belangrijkste dingen die ik moet weten over onderwerp/persoon X?”. Of als ik wil weten wat de conclusie is van een groot document waar ik eigenlijk geen tijd voor heb: “Vat deze tekst samen in 200 woorden”.
Interviewvragen opstellen
Meestal doe ik het zelf, op basis van voorkennis, ervaring en de briefing van mijn opdrachtgever, maar soms loop ik een beetje vast in de voorbereidingen van een interview en vraag ChatGPT: “Wat zijn de vijf belangrijkste vragen die ik aan persoon X moet stellen over onderwerp Y als ik een artikel schrijf voor Medium Z”. Die bedenkt ‘ie dan. En soms gebruik ik er een paar. Meestal zijn ze nogal sensatiebelust of voor de hand liggend, maar soms geeft het net een zetje in de juiste richting.
Een opzetje voor een artikel maken
Dit voelt altijd als valsspelen. Maar goed, ik vraag hem ook wel eens “Maak op basis van deze aantekeningen een artikel van 300 woorden over onderwerp X. De toon is luchtig en informatief, begin met het belangrijkste onderwerp, namelijk…” Het artikel dat eruit rolt is over het algemeen een prima beginnetje op dagen met weinig inspiratie, maar: A) het is nooit erg verrassend, B) de quotes worden nogal aangepast, C) er worden vaak veel aannames gedaan door ChatGPT en D) hij kan niet tellen, want het woordenaantal klopt nooit. Kortom, je moet er zelf nog veel aan doen. Maar soms werkt dit beter dan blijven staren naar een leeg word-document en hopen dat de inspiratie vanzelf komt.
Correcties
ChatGPT is nog steeds geen waardige vervanger voor mijn collega A. met haar rode pen, maar kan een goede eerste aanzet doen bij het redigeren van een tekst. Grammaticale foutjes, herhalingen en te lange zinnen haalt hij er prima uit.
De nadelen van ChatGPT
Naast de weinig liefdevolle robotteksten die ‘ie uitkraamt, zijn er ook echt een hoop andere nadelen aan ChatGPT. Duurzaam is het niet, bijvoorbeeld. Het koelen van datacenters kost enorm veel water. Onderzoekers van de University of California hebben onderzocht dat voor vijf tot vijftig vragen op ChatGPT al snel 500 milliliter koelwater nodig is, afhankelijk van het weer. Een reden om het spaarzaam te gebruiken.
Ook een dingetje: het klopt niet altijd wat hij zegt. ChatGPT genereert op basis van wat ‘ie op internet vindt het meest waarschijnlijke antwoord op jouw vraag. En dat hoeft niet altijd het beste of überhaupt kloppende antwoord te zijn (hoe ChatGPT precies werkt, lees je hier bij de Correspondent). Feiten moet je dus altijd checken, bijvoorbeeld via good old Google.
Ohja, en: het systeem traint zichzelf met alle informatie die hij krijgt. Dus dat betekent dat het niet slim is om vertrouwelijke of gevoelige informatie in te voeren, want dat staat voor altijd op de ChatGPT-server.
ChatGPT en je creativiteit
Als tekstschrijver is je creativiteit een van je grootste troeven. Ik geloof er heilig in dat creativiteit een spier is die je kunt trainen. En dat als je die spier niet traint, hij er binnen de kortste keren bij hangt als mijn buikspieren: een beetje slaperig en gepikeerd als ze een keer aangesproken worden. ChatGPT is vrij dodelijk voor mijn creativiteit. Het maakt me lui en zorgt ervoor dat ik niet mijn uiterste best doe om een creatieve invalshoek of strakke beginzin probeer te bedenken, maar sneller voor het gemiddelde ga. Ik word er zelf ook een beetje mechanisch zijn.
Shit in, shit out
Tot slot: goede prompts schrijven is een kunst. Een bekende term binnen de AI-wereld is ‘shit in, shit out’. Met andere woorden: als je een slechte opdracht geeft, is het resultaat ook slecht. Voor het schrijven van een goede prompt moet je dus zo specifiek mogelijk zijn. Hoe meer je uitlegt over de tone of voice, verboden woorden, zinslengte (bijvoorbeeld door een voorbeeld te geven), hoe beter het resultaat zou moeten worden. Ik vind het meestal makkelijker om gewoon zelf een lekker tekstje te schrijven 🙂
Gebruik jij ChatGPT in je werk? Of privé?