Ergens begin november zet ik hem meestal voor het eerst op: het Weihnachtsoratorium van Bach. Zodra ik de eerste paukenslag hoor krijg ik kippenvel: de muziek pakt je in en laat je niet meer los. Het Weihnachtsoratorium luidt voor mij de laatste maanden van het jaar in. Als het buiten donker en koud is, maar binnen warm en gezellig. Het Weihnachtsoratorium is een warme jas, een pot dampende thee op een lichtje en een wollen deken ineen.
Kort college Weihnachtsoratorium
Voor wie zich nu afvraagt waar ik het in vredesnaam over heb: het Weihnachtsoratorium is een muziekstuk van Johann Sebastian Bach. Hij schreef het voor de kersttijd van 1734, toen hij chef muziek (al noemden ze dat toen cantor) was van de Thomaskerk in Leipzig. Muziek schrijven deed Johann aan de lopende band, maar voor deze gelegenheid wilde hij eens lekker uitpakken. Dus schreef hij een oratorium (een soort uitgeklede opera) in 6 cantates (hoofdstukken) over de geboorte van Jezus en de dagen daarna. Het stuk werd oorspronkelijk ook op 6 dagen uitgevoerd. De eerste cantate op 25 december, de laatste op Driekoningen. Tegenwoordig luisteren we hem meestal als geheel.
Het Weihnachtsoratorium wordt opgevoerd door een orkest met onder andere strijkinstrumenten, fluiten, blazers (vrolijke trompetten!) en pauken (hoor maar aan het begin). Daarnaast is er een evangelist, een Bijbelse verteller. Hij vertelt het verhaal zoals dat in de Bijbel stond. Andere zangrollen zijn er voor een sopraan, een alt, een bas en het koor. Muziek en zang dus. Bach schreef de muziek, de teksten zijn waarschijnlijk geschreven door zijn copywriter Christian Friedrich Henrici (a.k.a. Picander, prima artiestennaam) en gebaseerd op de bijbelboeken Lucas en Matteüs.
Klassieke muziek is niet lastig
Klassieke muziek heeft de naam ingewikkeld te zijn, alleen iets voor liefhebbers. Ik ben er zelf niet mee opgegroeid en vond het ook altijd heel ingewikkeld gedoe. Pas toen ik verkering kreeg met mijn wederhelft en bij mijn schoonfamilie over de vloer kwam, leerde ik het waarderen. Toen kwam ik er ook achter dat het helemaal niet ingewikkeld hoeft te zijn: je moet het alleen een kans geven. Zet het eens aan, giechel een keer om een gek stemmetje en laat het dan lekker over je heen komen. Vind je het mooi? Luister verder. Krijg je er de kriebels van? Zet het weer uit.
Ik hoop dat je het mooi vindt
Ik hoop dat het Weihnachtsoratorium indruk op je maakt. Dat je hoort hoe vrolijk-bombastisch de eerste cantate (over de geboorte van Jezus) is en het je opvalt hoe de sfeer per muziekstuk verandert, tot het plechtige einde aan toe. Ik hoop dat je ook kippenvel krijgt van het begin van Großer Herr und starker König en dat je je mee kunt laten voeren op de muziek. Dat het je nieuwsgierig genoeg maakt om de tekst (Duits en religieus, maar met de Nederlandse vertaling ernaast goed te begrijpen) op te zoeken. Dat het ook voor jou een onderdeel van de kersttijd wordt.
Weihnachtsoratorium live
Het Weihnachtsoratorium is prachtig als je het gewoon op Spotify luistert (er zijn veel verschillende versies, ik luister meestal die van het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir o.l.v. Ton Koopman), maar live nog mooier. Op verschillende plekken in Nederland wordt het Weihnachtsoratorium de komende maand opgevoerd. Vorig jaar ben ik, last-minute, in mijn eentje naar het Concertgebouw in Amsterdam geweest. Ik wilde er graag heen, maar had geen medestanders en was nog precies 1 kaartje over op een mooie plek, dus die besloot ik te kopen en er een solomissie van te maken. Alleen die zaal is al magisch mooi en ik heb een groot deel van de avond met kippenvel zitten kijken en luisteren. Dit jaar ga ik met mijn schoonouders hier in Zwolle in het theater. Zin in. Tip: koop altijd een programmaboekje met de tekst.
Podcast-tip
Mijn advies zou zijn: luister het hele oratorium eens een keer van voor tot achter. Grijpt het je? Dan is het leuk om de podcast over het Weihnachtsoratorium van de KRO/NCRV te luisteren. Hierin word je in 2 delen meegenomen in de muziek en hoor je allerlei leuke feitjes. Dat maakt het Weihnachtsoratorium nog leuker, omdat je aandachtiger kun luisteren.
Ik ben heel benieuwd of het Weihnachtsoratorium voor jou ook een onderdeel van de kersttijd is. Let me know!